Kaldığımız yerden devam edelim…
1763´den itibaren sürekli Osmanlı İmparatorluğundan görevliler ve temsilciler Prusya´ya geldiler. Alman topraklarında vefat eden bu görevliler için özel cenaze izni çıkarıldı. Örneğin 1798´de Ali Aziz Efendi alman topraklarında gömüldü ve Büyük Friedrich kendisine mezarlık bölgesini tahsis etti.
Yine bu senelerde dışdan da mimari olarak cami olarak tanınabilecek ilk cami inşa edildi. 1778´de senesinde Schwetzinger Schlosspark´da Kırmızı Cami yapıldı. Bundan önceki ´camiler´ dışdan cami özelliği taşımazken ve sadece mescit görevi yaparken bu cami tam anlamıyla müslüman ülkerde bulunan camilere örnek alınarak inşa edildi.
Bundan 100 sene sonra, Kral Wilhem II. Osmanlı İmparatorluğunda seyahat ederken 1898´de Şam´dan 2. Abdülhamid´e mektup yazıyor ve alman kralların tarih boyunca her zaman müslümanların ve Osmanlı Padişahlarının dostu olacağını söylüyor. 1898´de İstanbul´u da ziyaret eden Kral Wilhem II.´nin anısına 1900 senesinde Sultanahmed meydanına Alman Çeşmesi inşa edildi. Ocak 1901´de açılış programı düzenlendi. Çeşmenin yapımı Almanya´da gerçekleşti ve Türkiye´ye getirildi.
19yy.´da Avrupa´dan bazı edebiyatçı, yazar ve şairler Osmanlı´ya seyahatlar düzenledi. Bu şekilde literatüre de müslümanlar ile ilgili farklı bakış açıları yansıdı. Ayrıca bu seyahatlerde bazıları müslüman oldular. İslam ilk defa ´ötekinin´ dini değil, bizzat avrupalı olanların dini olarak meydana çıkmaya başladı.
Yine 19. yy.´da Türk Ordusu´nu modernleşmesi döneminde Almanya ve Osmanlı İmparatorluğu arasında farklı antlaşmalar yapıldı. Bu işbirliği sayesinde yaklaşık 50.000 alman asker Osmanlı´da görev yaptı.
Almanya´da ise İslam daha hızlı bir şekilde toplumda yayılmaya başladı. 1901´de halen kullanımda olan ilk tanınmış ve irtiba edilen Kur´an tercümesi yayınlandı. Bu şekilde ilk defa büyük bir kitle Kur´an´ı okuyabildi.
1912´de Avusturya´da İslam Yasası yürürlüğe girdi. Aynı senelerde Berlin´de tahminen 1400 türk yaşıyordu. Elbette bunun dışında başka müslümanlar da vardı.
1.Dünya Savaşı esnasında Berlin yakınlarında Wünsdorf-Zossen´de Alman Ordusu 30.000 müslüman esir için Hilal namı altında özel bir kamp oluşturdu. 1915´de bu kamp´da bir mescit inşa edildi. 1919´dan sonra bazı esirler Almanya´da kaldılar, ülkelerine geri dönmediler. 1924´de kamp kapatıldı ve 1930´da maddi sebeplerden dolayı yıkıldı.
1920´li senelere gelindiğinde Berlin´de canlı bir müslüman toplum vardı. Nitekim Kasım 1922´ye ilk islami dernek kuruldu. Bu derneğe 41 farklı ülkeden müslüman üyeydi. Dernek üyeleri 1925´de Berlin´in Wilmersdorf bölgesinde bir cami açtılar. Daha sonraları Berlin´li müslümanlar Kur´an tercümesi ve bir dergi çıkarmaya başladılar. Cami ise 1945´de kapandı.
1924´de yaklaşık 3000 müslüman Almanya genelinde yaşıyordu. Yine aynı sene ilk alman-türk-birliği kuruldu. Bu birlik Almanya´dan gelen türk öğrencilere destek veriyordu. Yaklaşık 13800 türk öğrenci bu sayede Almanya´ya gelmişti. Bu birlik daha sonra finansal sebeplerden dolayı kapatıldı.
1927´de Berlin´de İslam Arşivi kuruldu. Burada İslam ile ilgili yayınlanan almanca kitaplar, dergiler vs. toplanmaya başladı. Arşiv 1981´de Soest şehrine taşındı. 1932´de Dünya İslam Kongresi Almanya´da bir şube açtı ve Almanya´da yaşayan müslümanlara ilgisiz kalmadığını gösterdi.
Hitler rejimi geldiğinde müslümanların hareket alanı da kısıtlandı. Bazı müslümanlar toplama kamplarında öldürüldüler. 2. Dünya Savaşı sona erdiğinde Berlin´deki müslüman hayat da bitmişti. 1951´de özellikle balkanlardan ve eski Sovyetlerden Birliğinden gelen müslüman mülteciler için bir idare dairesi kuruldu.
Tüm bu dönemde müslümanlara hitap şekli de değişiyordu. Başlangıçta tüm müslümanlara ´türk´ denilirken, daha sonra almanca ´Muselmann´ kelimesi kullanılmaya başladı. Ardından yanlış olan ´Muhammedaner´ kavramı kullanıldı ve 3. Dönem ile beraber ´Muslim´ ve ´Moslem´ kelimesi devreye girdi. ´Muhammedaner´ kavramını halen ırkçılar kullanıyor.
Kaynakça:
Şahinöz: Avrupa´da İslam. Gurbette müslümanlar ve türkler. Çizgi Kitabevi: Konya, 2013
Şahinöz: Der deutsche Islam. Der deutsche Islam. 1.-2. Auflage. BOD: Norderstedt, 201117
